Здзек без тэрміну даўнасці

«Несправедливость, допущенная по отношению одного лица, является угрозой всем» Шарль Луи Монтескье

Больш за 13-ць гадоў таму чацвёра віцяблян здзейснілі разбойны напад недалёка ад вёскі Коласава Стаўбцоўскага раёна Мінскай вобласці. Ахвярамі злачынства сталі двое грамадзян з Віцебска: Леанід Япешын і Юры Васькевіч.

З матэрыялаў крымінальнай справы вынікала, што 12 мая 1998 года група патэнцыйных злачынцаў - Віктар Пчолаў, Мікалай Каўпакоў, Уладзімір Жукаў (прозвішча персанажа публікацыі змененая), Сяргей Шлянаў - сабраліся ў гарадскім парку адпачынку «Мазурына» для абмеркавання плану крымінальных дзеянняў.

За лёгкімі грашыма

Аднойчы Л. Япешын і Ю. Васькевіч распавялі свайму прыяцелю А. Мухаеву, маўляў, жадаюць з'ездзіць у Польшчу для набыцця мікрааўтобуса: валюта ёсць, а спецыяліста-карабейніка няма. Апошні неўзабаве жаданне знаёмых перадаў Шлянаву. Напэўна, не меркаваў, што пасля стане сведкам па крымінальнай справе, якая 14 мая 1999 года разглядалася ў судзе Стаўбцоўскага раёна пад старшынствам суддзі А. Дабрадзея.

Падобна на тое, Шлянаў неаднаразова “ганяў" за мяжу. На гэты раз ён прапанаваў Пчолаву паўдзельнічаць у ваяжы: Шлянаў - за рулём «Фольксвагена», Пчолаў - за кампанію, а Япешын і Васькевіч - у якасці пасажыраў-пакупнікоў. Але сціплая ролю кампаньёнаў ў Шлянава і Пчолава была для адводу вачэй: у іх абавязак ўваходзіла любым чынам спыніць «Фольксваген» каля вёскі Коласава на 287 км трасы Мінск - Брэст, дзе будзе чакаць аўтамабіль "Жыгулі".

А першай гадзіне начы 19 мая 1998 года сустрэча аўтамабіляў адбылася. Не паспелі «фольксвагенцы» адкрыць рот, як у салон ўварваліся двое ў масках. Трэці змоўшчык заставаўся “на стреме” ў «жыгулях». Папераджальным стрэлам з пісталета налётчыкі далі зразумець, што намеры ў іх вельмі сур'ёзныя. Для большай пераканаўчасці нанеслі чацвярым падарожнікам па некалькі ўдараў, ствараючы бачнасць, што ўсе, хто знаходзіцца ў машыне, для іх роўныя. Не цяжка здагадацца, з якой мэтай была прыдуманая інсцэніроўка.

Затым была каманда паварочваць на «Фольксвагене» ў лес. У зацішным месцы Япешына і Васькевіча рабаўнікі вымусілі раскашэльвацца. Шлянаў і Пчолаў таксама вывернулі кішэні, але там, як кажуць, шпацыравала вош на аркане. Затое ў Япешына і Васькевіча было каля 7 тысяч долараў і некалькі мільёнаў беларускіх рублёў. Завалодаўшы чужымі каштоўнасцямі, рабаўнікі звязалі няшчасных дротам, заляпілі скотчам раты і ўцяклі.

Самому спрытнаму, Пчолаву, хутка ўдалося пазбавіцца ад путаў. Ён-то і пачне першы крычаць: «Каравул! Абрабавалі!»

У міліцыі ёсць і прафесіяналы

Неўзабаве на запясцях Пчолова зашчапіліся «бранзалеты».Змоўшчыкі, пачуўшы «смажанае», кінуліся наўцёкі.  Самога ж Пчолова суд Стаўбцоўскага раёна прысудзіў да 3,5 гадоў пазбаўлення волі з адбываннем пакарання ў калоніі строгага рэжыму.
Які ж лёс уцекачоў? Вось тут і пачынаецца самае дзіўнае, а калі быць дакладным, абсалютная прафанацыя следча-судовай сістэмы з яе хібамі, ляпами і г. д. За выключэннем Жукава, у дваіх падследных з'явілася важкае алібі. Аказваецца, у тую ноч, 19 мая 1998 года, па словах супрацоўніка УУС Мінскага аблвыканкама Максіма Новака, Шлянаў і Каўпакоў ехалі з Масквы ў Віцебск ... на цягніку. І ў іх нават захаваліся квіткі. Выходзіць, у уцекачоў хата з краю?Можа яно і так. Следчым бачна лепш, як таму жырафу.

А дзе ж Жукаў? Вось ужо каля 13 гадоў Стаўбцоўскі РАУС яго шукаў. Больш за тое, два гады таму да бацькоў Уладзіміра Жукава прыехаў згаданы вышэй супрацоўнік УУС Мінскага аблвыканкама М. Новак, нагаварыў людзям страшэнных небыліц: маўляў, Пчолаў, вызваліўшыся з месцаў пазбаўлення волі, цяпер ад ранейшых паказанняў адмаўляецца, сцвярджаючы, што паказаньні ў яго выбілі. А што тычыцца Жукава, тлумачыў візіцёр, то яго «прыбралі» як непатрэбнага сведку. І што ніякіх рухаў цела бацькам прадпрымаць не варта. Ён (аператыўнік) на працягу двух месяцаў пастараецца разам з калегамі ва ўсім разабрацца па сутнасці і абавязкова паведаміць вынікі. Пакінуў нават нумар свайго мабільніка: 8-029-264-01-74.
Як і варта было чакаць, тэлефон апынуўся недаступны, ды і «опер» не зрабіў ласку выканаць абяцанне. Міліцэйскія жарты або здзек над людскім горам?

Нездарма, напэўна, маці Уладзіміра Жукава пасля зносін з мінскім візіцёрам выказала сумнеў: «Падобна, гэта быў не міліцыянер, а саўдзельнік падзей 19 мая 1998 года».

Пытанняў больш, чым адказаў

Пазней бацьку Уладзіміра Жукава патэлефанаваў следчы Першамайскага РАУС г. Віцебска А. Козыраў і запатрабаваў сустрэчы, каб высветліць акалічнасці вышуку сына. Бацька Жукава адмовіўся супрацоўнічаць з гэтай нагоды. Тады з трубкі грозна данеслася: «Будзеце дастаўлены ў аддзел!».

Праз гадзіну ў кватэру Жукава-бацькі з'явіўся ўчастковы маёр міліцыі. Выслухаўшы гаспадара, з разуменнем кіўнуў галавой і пайшоў з мірам.

Пазней начальнік Першамайскага РАУС пісьмова прасіў прабачэння за дзеянні падначаленага следчага: маўляў, малады-зялёныа. Супрацоўніка міліцыі, які два месяцы таму стаў юрыстам пры пагонах, можна зразумець, тым больш, як выканаўцы ўказанняў старэйшага пракурора аддзела па наглядзе за следствам АУС пракуратуры Мінскай вобласці Бадзюли А. М. Але ахоўнік закона павінен ведаць правы чалавека, прапісаныя ў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь , якія дазваляюць ня сведчыць супраць сябе і сваякоў. Аднак у чарговы раз «крутанулі нервы» і пасыпалі соллю рану ні ў чым не вінаватым людзям. І так на працягу 13 гадоў!

Зараз МУС Рэспублікі Беларусь паспрабавала вярнуць крымінальную справа трынаццацігадовай даўнасці на дадатковае даследаванне. Бо ў ім пытанняў больш, чым адказаў.
Справа гонару для праваахоўных органаў знаходзіць тых, хто здзяйсняе злачынствы, а не шукаць чорную котку ў цёмным пакоі. Няўжо так званым праваахоўнікам няўцям, што іх нязграбныя, а часам грубыя рухі цела выглядаюць як здзек над грамадзянамі і наносяць шкоду аўтарытэту дзяржавы?

Нездарма часова выконваючы абавязкі па пасадзе намесніка начальніка Галоўнага ўпраўлення працэсуальнага кантролю МУС Рэспублікі Беларусь У. Ляўковіч 2010/06/01 года сваім адказам № 14/Ж-1 паведамляў бацьку Жукава, што накіравана распараджэнне ў Стаўбцоўскі РАУС з указаннем аб аднаўленні папярэдняга расследавання і правядзенні канкрэтных следчых дзеянняў, выкананне якіх ўзята на кантроль. І трэба ж, 2011/02/09 года за № 4/Ж-1 начальнік КПК РП ПР Упраўлення УУС Мінскага аблвыканкама В. Васюковіч адказаў Жукаву, што ў дачыненні да яго сына пракуратурай Стаўбцоўскага раёна адменена пастанова аб прыцягненні В. Жукава ў якасці абвінавачанага і пераслед спынена з прычыны недаказанасці яго віны. Што і казаць: суцешылі няшчасных людзей.

Дык дзе ж Жукаў і сапраўдныя злачынцы? Бо пацярпелыя грамадзяне з Віцебска маюцца. Па гэтым разбойным справе асудзілі Пчолава, са следчых матэрыялаў крымінальнай справы вядома, што пры нападзе разбойнікі ўжывалі агнястрэльную зброю. І, нават, адзін з іх быў выпадкова паранены змоўшчыкам, але лячыўся ў адной з медустаноў пад выдуманым прозвішчам. Або гэтую версію прыдумаў Пчолаў, каб наважыць лапшы на вушы следчым? Можна выказаць якую заўгодна здагадку, аж да неахайнасці следства. Вось дзе поле для дзейнасці шпікам. А яны, падобна, нюх страцілі. Цяпер напрошваецца чарговае і, мабыць, галоўнае пытанне: чаму 13 гадоў праваахоўныя органы тэрарызавалі бацьку і маці Жукава?

         Бацька Уладзіміра Жукава, абражаны да глыбіні душы дзеяннямі работнікаў міліцыі і пракуратуры, даў слова давесці ўсю гэтую гісторыю да поўнай яснасці і справядлівага завяршэння. Ён пісьмова звярнуўся да начальніка УУС Віцебскага аблвыканкама А. Найдзенка з просьбай, каб зараз ужо віцебская міліцыя па-сапраўднаму адшуквала зніклага сына, паколькі ён з Віцебска, а не займалася адпіскамі, як іх калегі. У сакавіку 2011 года была ўзбуджаная крымінальная справа па факце знікнення В. Жукава.
           27 мая 2011 года старэйшы дазнаўца УД ПР УУС Віцебскага аблвыканкама Д. Вашук паведаміў, што вытворчасць папярэдняга расследавання па крымінальнай справе № 11013030387 прыпынена на падставе п. 6 ч. 1 арт. 246 КПК Рэспублікі Беларусь (у сувязі з неадшуканнем без вестак зніклай асобы).

Праўда, у дакуменце маецца дадатак: маўляў, у цяперашні час праводзяцца далейшыя аператыўна-вышуковыя мерапрыемствы па ўстанаўленні месцазнаходжання В. Жукава.

Адным словам, ёсць што сказаць, ды няма каму слухаць. І няма сэнсу асабліва папракаць таго ж аператыўніка Новака або маладога следчага Козырава. І, нават, генерала міліцыі Найдзенка, а вось ўсю сістэму МУС Рэспублікі Беларусь перабудоўваць прыйдзецца і разгортваць яе тварам да людзей. На жаль, дамагчыся гэтага пакуль не атрымліваецца. Бо і стаўбцоўская, і віцебская міліцыя - гэта адно ведамства. А пракурорскага нагляду ў належнай меры няма. Нездарма пракурор Віцебскай вобласці Г. І. Дыско быў вызвалены ад займаемай пасады і па гэтых падставах.Трэба меркаваць, што і праца Стаўбцоўскай пракуратуры, і ў цэлым па рэспубліцы, не адрозніваецца адмысловымі поспехамі ў гэтым кірунку. Інакш, падобных бязладдзя ў рабоце праваахоўных органаў не было б. Калі б 13 гадоў таму "стаўбцоўцы» не наскокам з’яўляліся ў Віцебску, а падключылі да крымінальнай справе віцебскіх калегаў, то па свежым слядах злачынства каля вёскі Коласава было б раскрыта. Але для гэтага трэба было падумаць галавой.
Цяпер ужо нікога не здзівіш уменнем міліцыі «выбіваць паказанні» ў невінаватых людзей. Напэўна, і згаданы Пчолаў не выключэнне сярод такіх ахвяр. Падобна на тое, «білі» не па тым месцы.

Заслона Михасевіча

Дастаткова ўспомніць справа гвалтаўніка-душагуба Михасевіча, калі на працягу 17-ці гадоў Віцебшчыну накрыла заслона злачынства. Міліцыя і пракуратура рыхтавала справы, а суды штампавалі прысуды. Тады пацярпелі нявінныя людзі. Аднаго паспелі расстраляць, некаторыя адбывалі працяглыя тэрміны на Поўначы. Адзін з іх - Валерый Кавалёў, што адседзеў 12 гадоў па ілжывым абвінавачванні, і дагэтуль жыве ў Віцебску. Вось і шэсць гадоў таму задарма адседзелі паўгода ў СІЗА браты Мурашка, якіх падазравалі ў выбухах у Віцебску. Зусім нядаўна цудам удалося выратаваць ад расстрэльнага артыкулу двох віцебскіх школьнікаў, якія знаходзіліся пад арыштам на працягу 1,7 года. Непаўналетнія «прызналіся» ў жудасным злачынстве. А куды дзенешся, калі людзі ў пагонах ўмела білі, устаўлялі ў рот пісталет дзецям і палохалі згвалтаваннем.Дзякуючы настойлівасці бацькі аднаго з хлопчыкаў, Хачатур Хачатурана, падазраваемых у забойстве чалавека суд Магілёўскай вобласці апраўдаў. А дзяржабвінаваўца прасіў пакараць нявінных дзяцей 14-гадовым зняволеннем.Бязлітасны канвеер даў збой. Ці надоўга? Хачатуран не юрыст, таму, не следчы, але сцвярджае, што дзесьці хтосьці забіў чалавека, а знявечаны труп з шасцюдзесяццю нажавымі раненнямі быў выкінуты на пустцы каля Віцебскай абласной бальніцы. І ў дадзеным выпадку сапраўдныя забойцы на свабодзе. Калі б упяклі хлапчукоў за калючку, колькі б вялікіх зорак з'явілася на міліцэйскіх пагонах.
Ці такое. Некалькі гадоў таму супрацоўнікі міліцыі Кастрычніцкага РАУС
г.Віцебска збілі да паўсмерці хірурга УАЗ «Шпіталь хуткай медыцынскай дапамогі» А. Дробыша. Небараку проста з «околодка» даставіла «хуткая» на аперацыйны стол. Каб замесці сляды злачынства, «доблесныя мянты» прыдумалі версію, маўляў, Дробыш сам сябе траўміраваў, уцякаючы ад міліцыі, а ў аддзяленні скакаў з лаўкі на бетонны пол, удараючыся копчыкам. Ратуючы скуру, людзі ў пагонах знайшлі і сведак, якія пацвярджаюць недатычнасць міліцыянтаў да рукапрыкладства. Аднак, у сілу настойлівасці мамы пацярпелага, якая дабралася да Генеральнай пракуратуры РБ, справядлівасць перамагла, крымінальная справа была ўзбуджаная і перададзена ў пракуратуру Чыгуначнага раёна. Нагадаем, падзеі адбываліся ў Кастрычніцкім раёне. У лічаныя хвіліны ўсё стала на свае месцы. Былі выкрытыя і лжэсведкі, якія вучыліся калісьці разам з камандзірам злачынцаў, а ў цяперашні час пражываюць у Оршы, ну і г.д.

Датычныя да злачынства супрацоўнікі міліцыі асуджаныя да адсідкі за «калючкай». Такіх прыкладаў па Віцебску можна прывесці шмат, і трэба іх асвятляць, інакш Віцебшчына ізноў пагрузіцца ў «заслону Михасевіча»…

Напэўна, аператыўнік Стаўбцоўскага РАУС Максім Новак і мае рацыю. Бо на бясследна зніклага чалавека можна спісаць усё. Ці здолее міліцыя, а галоўнае, ці захоча разабрацца ў гэтым крымінале, пакуль застаецца пад вялікім пытаннем. Але тлустую кропку ў гэтай гісторыі ставіць рана. Аднак тоўсты мінус у рабоце сістэмы МУС даўно заслужана напрошваецца.

Можа камусьці здасца, што аўтар радкоў згушчае фарбы.Аднак такая думка не прыйдзе ў галаву таму, хто хоць раз сутыкнуўся з падобнай самаўпраўнасцю.

Страціўшы надзею на станоўчыя вынікі па вышуку сына, Жукаў
3 верасня 2011 г. накіраваў ліст у Адміністрацыю Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь. Аднак прайшоў месяц, а ад згаданага ведамства ні адказу, ні прывітання. Прыйшлося паспрабаваць патурбаваць сталічных чыноўнікаў. Але датэлефанавацца да іх вельмі складана: нумар ці заняты, ці не адказвае. Праўда, віцебскія тэлефаністы міжгародняй сувязі дапамаглі наладзіць «кантакт».

3 кастрычніка 2011 г. ў канцылярыі Адміністрацыі Прэзідэнта растлумачылі, маўляў, 9. 09. 2011 ліст Жукава накіравана Генеральнай пракуратуры РБ.

"А чаму мне пра гэта нічога невядома?» - задаў рэзоннае пытанне віцяблянін.

На другім канцы провада «трубка» чмыхнуў, паабяцала просьбу задаволіць. Сапраўды, у той жа дзень за № 15 / 2 - 1376 начальнік галоўнага ўпраўлення па працы са зваротамі грамадзян С.І. Буко накіраваў Жукаву адказ, маўляў, 09/09 2011 ваш зварот накіраваны Генеральнай пракуратуры з даручэннем паведаміць Вам аб выніках разгляду.
Як і варта было чакаць, і гэта ведамства ігнаруе Закон «Аб зваротах грамадзян»: сёння на календары 10 кастрычніка, а адказу з генпракуратуры няма.

Вось такое стаўленне дзяржчыноўнікаў да людскога гора. Напэўна, няма сэнсу папракаць іх у гэтых грахах. Па-іншаму, падобна, яны не ўмеюць выконваць свае абавязкі, ды і не хочуць.

Незалежны журналiст Уладзімір Жыгулоў

Вiцебск,16.11. 2011